Երբ միակ շփվելու ձևը հեռախոսն է կամ համացանցը...

Միայն ձայնն ես լսում, լավագույն դեպքում տեսնում:

Այս ամենից սարսափելի բան լինել չի կարող...

Գիտակցում ես, որ Հայաստանում ես, բայց ինչի՞ հենց մենք պետք է ապրենք հարյուրավոր կիլոմետրեր հեռու: Ամենադաժանը՝ երբեք իրար չտեսնենք, բայց ճանաչենք ու խոսենք, միայն այդ միտքը կարող է սպանել մարդուն:

Պետությունը ուժեղ է համարվում, երբ նրանում կան կայուն, մեծ ու ուժեղ ընտանիքներ, համայնքներ, մարզեր...

Հայաստանում ճիշտ հակառակն է, արթնանում ես ամեն առավոտյան և հասկանում են, որ դու բոլորովին մենակ ես, որ կարող ես շփվել միայն հեռախոսով կամ համացանցով, որ անցյալում մնացին այն օրերը, երբ բոլոր եղբայրներդ ու բարեկամներդ կողքիդ էին, և երբեք չեն գա այդ օրերը:

Շատերը Եվրոպայում, Ամերիկայում են ծնվել, չտեսնելով ճանաչում ես, խոսում ու հասկանում, որ երբեք չեն գա մշտական, ոչ էլ դու կգնաս, ու հավիտյան դատապարտված ես միայնակ պայքարելու Հայաստանում արդեն ոչ թե թշնամիներիդ, այլ օրենքների դեմ, քանի որ ոչ թշնամի է մնացել, ոչ բարեկամ, ներկա պահին բոլորիս նեղություն տվողը պետությունն է իր նորանոր օրենքներով:

Հետաքրքիր է, բոլորս ինչ-որ բանի ենք սպասում, բայց ոչ ոք չի համախմբվում մի գաղափարի շուրջ և ոչինչ չի անում..... ինչքան կարելի է...

Մարիամ Նազարյան

Սովորե՞լ, թե՞ չսովորել

            Վերջերս ՀՀ գիտության և կրթության նախարարությունը հրապարակում արեց, բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում ուսման վարձավճարների թանկացման մասին:

            Ո՞րն է պատճառը ՀՀ-ում ուսման վարձերի թանկացման:

            Այն դեպքում, երբ բոլորը ձգտում են գների իջեցմանը, կրթաթոշակների տրամադրմանը, չգիտես ինչու Հայաստանում գները պրոգրեսիայով աճում են և, ի լրումն այդ ամենի բարձրացրել են ուսման վարձերը, և որոշ բաժիններում հանել են անվճար տեղերը:

            Գերմանիայում պետական համալսարանները անվճար են, իսկ ոչ պետական համալսարանների ամսական վճարը տատանվում է 300-700 եվրոյի սահմաններում:

            Հայաստանը, լինելով զարգացող երկիր, չունի այն համապատասխան մասնագետները, ովքեր կկրթեն երիտասարդներին եվրոպական համալսարանների նման:

            Վարձերի բարձրացման պատճառներից մեկն այն է, որ գլխավոր նպատակը գումար կորզելն է: Համալսարանների եկամուտների 70-80 տոկոսը վարձերից են գոյանում, իսկ կրթության ցածր մակարդակը այսպես են մեկնաբանում, թե ուսանողները գիտությամբ հետաքրքրված չեն, դիպլոմի համար են եկել… Ո՛չ, նման բան չկա: Եթե, օրինակ՝ ՀՊՏՀ-ն ունենար այն կահավորումը, համապատասխան տեխնիկայով հագեցած լսարանները, ինչպես ամերիկյան համալսարանը, ապա համոզված եղեք, որ ոչ միայն ստեղծված մթնոլորտն էր տրամադրող լինելու, այլ նաև սեմինարներ ներկայացնելու ձևը հետաքրքիր և բովանդակալից էր լինելու: Եվ ես հաստատապես կարող եմ ասել, որ ես պատրաստ կլինեմ վճարելու այն գումարը, որը իմ սովորած տարիների համեմատ 100.000 դրամով ավելացել է՝ անհայտ պատճառներով…

            Եթե համեմատվում են եվրոպայի համալսարանների վարձավճարների հետ, ապա կարելի է համեմատվել նաև  որակական հատկանիշների, տրվող գիտելիքների բարձր մակարդակի, պրակտիկ գիտելիքների ստացման հետ…

ԽՍՀՄ-ի տարիներին, երբ կրթությունը անվճար էր, մարդիկ վա՞տ էին սովորում… Իհարկե, Ո՛Չ:

Գտեք այն ստիմուլը, որը կստիպի լավ սովորել, որը կհամախմբի երիտասարդներին ընդհանուր գաղափարների շուրջ, ինչը կդարձնի մեզ ավելի համախմբված և թույլ կտա գերազանց գիտելիքների իմացությամբ մրցել հարևան և եվրոպական երկրների ուսանողների հետ, այլ ոչ թե  վարձավճարի բարձրացմամբ կխոչընդոտի շատերին մուտք գործել պետական համալսարաններ:

Պետք է մտածել այն պատանիների մասին, ովքեր ապագայում կառավարելու են բազմամիլիոնանոց Հայաստանը, որտեղ բնակվելու են մեր օտարության մեջ գտնվող  բոլոր հարազատները…

Թողե՛ք մեզ լավ հիշողություններ, որոնք կգրվեն պատմության էջերին՝ հետագա սերունդներին տեղեկություն տալով ձեր լավ գործերի մասին…

Մարիամ Նազարյան

Հայաստանում առկա խնդիրները

Հայաստանում առկա խնդիրները ամենատարբեր բնույթի են, և հաճախ անլուծելի են թվում, սակայն կփորձենք առաջարկել այդ խնդիրների համար լուծումներ:

Ամենաառաջին և կարևոր խնդիրը ՀՀ աշխատաշուկան է: Եվ երկրորդը, որը բխում է առաջինից, երիտասարդների ուժերը օգտագործելու, չվարձատրելու և այլն, որի հիմնական պատճառը ոչ ֆորմալ տնտեսությունների առկայությունն է:

Աշխատանքի շուկայում խնդիրները շատ են: Գիտենք, որ տարիներ շարունակ, գնալով էլ ավելի է մեծանում <ուղեղների հոսք> շարժումը՝ Հայաստանից դեպի արտասահմանյան երկրներ: Եվ քանի դեռ կա այսպիսի երևույթ, ակնհայտ է, որ աշխատաշուկան կորցնում է իր լավագույն աշխատանք առաջարկողներին:

Ես կարող եմ ասել <գիտելիք> կապիտալի արտահոսք ունենք...

Հայաստանում ընկերությունները պատկանում են մի քանի անձանց, գործում են հիանալի օրենքներ, որոնք միայն մեզ համար են գործում, չկան միջազգային ստանդարտներին համապատասխանող ընկերություններ, կամ շատ քիչ են:

Ինչ վերաբերվում է ոչ ֆորմալ տնտեսություններին, ապա շատ երկրներում առկա է այս խնդիրը: Շատերն ասում են, որ այն բացասական երևույթ է, շատերը՝ հակառակը: 

Մի քանի տնտեսագետներ ասում են, որ դա օգուտ է տվյալ պետությանը, քանի որ եթե նա գրանցի իր գործունեությունը, շահույթ չի ունենա, և այն այլևս չի գործի, իսկ դա վնաս է և՛ աշխատողին, և՛ տնօրենին: 

Շատերը այլ կարծիքի են՝ ոչ ֆորմալ տնտեսությունները լուրջ վնաս են հասցնում պետությանը՝ պետբյուջեին:

Իմ առաջարկը ընկերությունների մասով այն է, որ յուրաքանչյուր ընկերություն, լինի մեծ թե փոքր, պետք է ունենա իրեն հատուկ և բնորոշ դիզայն, աշխատողների համար նախատեսված հատուկ հագուստներ՝ ընկերության լոգոներով: Ճիշտ է, գուցե այս ամենը լրացուցիչ ծախսերի հետ է կապված, այնուամենայնիվ շատ հաճելի է և միաժամանակ ճիշտ մարքեթինգային քայլ է: Ճապոնիայի մարքեթինգային ռազմավարությունը կցանկանայի, որ Հայաստանում էլ կիրառվեր...

Իսկ գրանցված աշխատող լինել թե չգրանցված, դա յուրաքանչյուր անհատի որոշումն է, ինքը պետք է գիտակցի այդ ամենի առավելություններն ու թերությունները...

Հ. Գ. Չգրանցված աշխատելը նաև մարդու ոչ տեղեկացվածությունից է գալիս... :) ինչ էլ լինի պահանջեք, որ ձեզ գրանցեն

Մարիամ Նազարյան

Հեռվում ապրող մի աղջիկ

Մաս երկրորդ

Մեկնելուց առաջ...

Ի տարբերություն անցած տարիների` այսօր Հայաստանում կան մարդիկ, որոնցից շատերն օտարության մեջ են ծնվել, մեծացել /զգացել են դեպի հայրենիք ձգող ուժն ու հզորությունը, և հայրենիքում ապրելու երջանկությունը/:

Հայուհու պատմությունը գրեթե բոլոր հայերի պատմությունն է: Երբ իջնում է գյուղում ապրելու իր փոքրիկ տնակից, նրան օգնում են բոլորը, սկզբում մի քիչ դժվար է լինում, բայց հետագայում ամեն ինչ հարթվում է...

Չարժե որևէ մեկին մեղադրել: <Ուղեղների հոսքը> շարունակում է... Չեն նվազում այն մարդկանց թվաքանակը, ովքեր ձգտում են ապրել արտերկրում: 

Չենք կարող ասել, որ եվրոպացիները փոքր-ինչ ռոբոտացված աշխատանք են կատարում, քանի որ հենց իրենք են 1915թ-ին Հայաստանում բացել մանկատներ և օգնել որբ երեխաներին և որբևայրի մայրերին:

Եվ ինչու± ձեռք չմեկնել այդ խեղճ գյուղացուն, որը ծնել է տաղանդավոր երեխաներ և գուցե կորցրել է իր տունն ու տեղը` քամուց, փոթորիկից, սարերից եկող ջրի հեղեղներից կամ գուցե 1988-ին Գյումրիի երկրաշարժից:

Ճիշտ է, այժմ տնակներում ապրող մարդկանց թիվը քչացել է, այնուամենայնիվ, չի վերացել:

Ինչու± ստեղծել հիմնադրամներ, որպեսզի բարեկարգվեն ճանապարհները, երբ Հայաստանում մարդիկ ապրելու տուն չունեն, անկողին չունեն, և վերջապես տանիք ու սեփական մի փոքրիկ կտոր հող չունեն:

Մեկնելուց առաջ գուցե արժե մեկ անգամ ևս խորհել այս ամենի մասին, ևս մեկ անգամ մտածեք այն դրականի և բացասականի մասին, որը տեղի կունենա մեկնելու դեպքում: Մեկնելուց առաջ մի անգամ ևս հայացք գցեք հայկական հրաշալի բնությանը, մտածեք, որ ոչ ոք, բացի ձեզնից չի կարող առավել լավ պայքարելու հայրենիքի զարգացման և բարեկարգման համար...

Հ. Գ. ես հավատում եմ այն օրվան, երբ չեն լինի տնակներում ապրող մարդիկ, հայերն իրենց գործարաններն կկառուցեն ու բիզնեսը կսկսեն Հայաստանում, չեն լինի տատիկների կարոտով լցված սպասող հայացքները...